Tuesday, October 12, 2010

UNMADA

NIDAN
virudhdustaashuchibhojnani pragharsadam devguruadijaanaam.
Unmaadaheturbhayharspurvo manoabhighato visamaasch chesta.

PURVA RUPA
1.Sir me sunyata ki anubhuta,aankho ki aakulta, kano me awaj hona,uchhwas ki adhikta
2.Mukhsrav,aruchi,avipak
3.Hridaygrah,dhyang,aayas,sammoh,uddeg
4.Nirantar romharsa ,jwar,chitabhrant
5.Udard,arditaakrit
6.Swapn me asthir chalte dekha,tel nikalne wale kolhu par chade hue jaisa aur vatkundalika me manthan jaisa lagna,pani me dhubne jaisa lagna,tatha aakho ka pathra jana arthat chakkar ana.

SAMANYA RUPA

dhivibhramah satvapariplavasch paryaakula dristirdhirta cha.
Abadhvaktwam hriday cha sunyam saamaanymunmadgadasya lingham.

BHEDA
charak
1.Vataja
2.Pittaja
3.Kaphaja
4.Sannipataja
5.Aagantuja

susruta
1.Vataja
2.Pittaja
3.Kaphaja
4.Sannipataja
5.Manas
6.Visaja

LAKSHAN

VATAJA

asthanhaasasmitnratygeetvaangvichhepadrodnani.
Parusyakasharyarudvardtaasch jeerde balam chaaniljasya rupam.

Pittaja

amarsasanrambhabinagnbhava santarjanaatidravdoasnyarosaah
prachhaysheetaanjalaabhilaasah peetaa cha bhaah pittakritasya lingham.

KAPHAJA

vaakchestitam mandamrochakscha naarivivaktapryataatinidra.
Chhardischa laalaa cha balam cha bhunkte nakhaadishaokalyam cha kaphatmke syat.

MANASA

chitram sa jalpati manoanugatam visango gaayatatho hasat rodat chaapi muda.

VISAJA

raktechhado hatbalendryabhaah sudeenh shyaavanano viskriteath bhavedwisangya.

CHIKITSA
panchkarm

Nija
vataja
snehan

kaph-pitta
mradushodhan(vaman,virechan)
sansrajan(peya vilepi)niruh,anubasan,nasya.

Udhwegkari kryaen-tichhd nasya,anjana,taadan etc.

Aagantuk-
uktavyapashrya-gritapan(vata vridha)
daivavyapasrya-mantrag,bali,puja
satvaavjaya-daan

YOGA
mahakalyan grita
mahapaishachic grita
lahsunaadh grita

SIROMOCHHADA
unmada,apasmara,visamajwara

sankh pradesh aur keshant pradesh ki sandhi sthita sira ka vedhan.
Updansa unmad me prasast.